Тексты для чтения и обсуждения — 192 слайд.

1. КТО (ЧТО) ИДЕТ, ЕДЕТ… ГДЕ? (ПО ЧЕМУ?)
2. . Наша машина едет по новому мосту (новый мост)
3. Мы любим гулять по городскому парку (городской парк)
4. Мы идем по широкой улице (широкая улица)
5. Лодка плывет по глубокому озеру (глубокое озеро)
6. Облака плывут по голубому небу (голубое небо)
7. Автобусы и троллейбусы едут по широкому проспекту (этот широкий проспект)
8. Пароход плывет по Чёрному морю (Черное море)
9. Спортсмены бегут по беговой дорожке (беговые дорожки)
10. Теплоход плывет по южной реке (эта южная река)
11. Туристы идут по густому лесу (густой лес)
12. Дети бегают по фруктовому саду (фруктовый сад)
13. Люди идут по красивой площади (красивая площадь)
    1.  КОМУ НАДО, НУЖНО,  МОЖНО, НЕЛЬЗЯ и т.д. + ИНФИНИТИВ
    2. Это Борис ему нужно решить несколько задач.
    3. Это Анна ей нужно купить подарок для брата.
    4. Это Сергей и Николай им надо подготовиться с семинару.
    5. Я уже здоров мне можно кататься на лыжах.
    6. У Вас высокая температура вам нужно лежать в постели.
    7. Извините, что мы опоздали нам можно войти в класс?
    8. У Татьяны болит горло ей нельзя петь.
    9. Если ты хорошо себя чувствуешь, тебе уже можно немного погулять.
       1. Дочь часто пишет письмо родителям (письма, родители) 
       2. Отец подарил велосипед сыну (велосипед, сын) 
       3. Преподаватель объяснил правило студентам (правило, студенты) 
       4. Мать подарила книгу дочке (книга, дочка)
       5. Бабушка рассказала сказку внучке (сказка, внучка) 
       6. Мы послали открытку друге (открытка, друг)
       7. Николай послал телеграмм Бориса (телеграмма, Борис) 
       8. Он купил газету для отца (газета, отец) 
       9. Мать купила торт детям (торт, дети) 
       10. Студенты дали тетради преподователям (тетради, преподаватели) 
       11. Анна написала письмо Лидии (письмо, Лидия)
       12. Я дал словарь Николаю (словарь, Николай)
           1. Студенты иду в библиотеку (библиотека) 
           2. Вечером люди едут с работы (работа) домой 
           3. Наша библиотека получает книги из Китайя (Китай).
           4. Подруги едут на спектакль (спектакль).
           5. Артисты возвращаются на концерт (концерт).
           6. Эти студентки приехали в Москву (Москва).
           7. Мои друзья приехали на выставку (выставка).
           8. Вчера отец вернулся с командировки (командировка) 
           9. Мой друг пришел с экзамена (экзамен).
           10. Вы пришли в общежитие (общежитие)
           11. . Река бежит по горе (гора).
           12. Эти люди идут на работу (работа).
           13. Они вернулись на рынок (рынок).
           14. Дети бегут на площадь (площадь).
           15. Вечером мы обычно возвращаемся на море (море).
           16. Мой друг приехал во Францию (Франция).
           17. Я пришел в институт (институт) в три часа
               1. Сколько вам лет? (Вы)
               2. Ему 30 лет. (он)
               3. Ей 21 год. (она)
               4. Тебе 18 или 17 лет? (ты)
               5. Мне скоро 25 лет. (я)
               6. Это Николай ему 23 года.
               7. Это Ирина ей 19 лет.
               8. Это Михаил ему 24 года.
               9. Это Сергей и Юра им по 20 лет.
               10. Дима, когда ты родился? Сколько тебе лет?
               11. Николай Петрович, сколько вам лет?
               12. Я еще молодой мне 22 года

2. Работа с числительными:

• 264-03-15 двести шестьдесят четыре-три-пятнадцать
  331-17-24 триста тридцать один-семнадцать-двадцать четыре
  198-62-39 сто девяноста восемь-шестьдесят два-тридцать девять
  264-03-15
  331-17-24
  198-62-39
  331-17-24
  198-62-39

УПРАЖНЕНИЕ 2.

Раскройте скобки, употребляя существительные в нужной форме.
Укажите варианты. Количественные числительные запишите словами.
1. Со мной вместе пришли четыре молодых человека.
2. Если научиться управлять тремя людьми , потом не составит труда организовать работу для ста тридцати трёх человек.
3. О двух человек , которые принимали участие в эксперименте, мне хочется рассказать особо;
4. Стол был накрыт на четырёх человек ;
5. В соревнованиях приняли участие пятьдесят шесть человек , я был знаком только с десятью молодыми людьми из сборной России;
6. Чтобы продолжить работу, тебе надо убедить двеннадцать  незнакомых человек , членов
государственной комиссии, в перспективности своих исследований;
7. Нам надо разбиться на группы по десять человек, в каждой из которых будет не менее  трёх опытных человек  которые могут ориентироваться в тайге;
8. Всего тридцать два человек позвонили сегодня к нам в студию;
9. Корабль отплыл рано утром с двадцати тримя человек  на борту;
10. Мне нужна четыре  человека , для того чтобы поднять груз;
11. Только восемнадцать человек   смогли финишировать в этот день;
12. Не набралось и шесть человек , выразивших желание отправиться в путешествие в Антарктиду;
13. Для восьми сильных человек  сделать это не составит труда́;
14. В докладе речь идёт о  двух людях.

3.Напишите сочинение по одной из тем:

1. увидела, вижусь, видели, увидеться, видела.
2. встретил, встретиться, встречаются, встретиться, встречают.
3. посоветовал, советуюсь, советует, советуется, посоветоваться, советуется

Работа по темам:

Выполните задания:

Упражнение 1. Раскройте скобки.
1. − Даниэль уже виделся с тобой (ты)? − Да, он уже виделся со мной (я). 2. Мои друзья
далеко, но я постоянно переписываюсь с ними (они). 3. Это моя новая подруга Анна.
Мне нравиться беседовать с ней (она). 4. Это мой брат. Олег уже познакомился с ним
(он). 5. − Кто только что поздоровался с вами (вы)? − С ними (мы) поздоровалась наша
новая подруга. 6. Мой младший брат любит спорить с мною(я), но я не люблю
спорить с ней (он). 7. Виктор дружит с ней (ты) уже 5 лет.

Упражнение 2. Вставьте необходимые по смыслу глаголы (быть,
стать, работать, заниматься, увлекаться, интересоваться).
1. − Кем ты хочешь работать ?
− Я хочу стать фармацевт.
− Почему?
− Я очень интересована химией и медициной.
2. − Кем работает твой отец?
− Мой отец работает учителем в школе.
− А кем мечтаешь стать ты?
− Я мечтаю быть биологом или преподавателем биологии. Я очень …
биологией.
3. − Чем ты собираешься увлекаться сегодня вечером?
− Думаю, что я буду заниматься русским языком, а потом буду писать письма.
4. Ирина заниматься бальными танцами, она мечтает стать балериной. 5. Виктор занимаеться
русским языком 2 года. 6. Его брат интересован музыкой. 7. Иван занимается футболом, с детства
он мечтает стать футболистом. 8. Мой брат занимается международной политикой. 9. А
моя сестра не интересована политикой, она занимаеться литературой и искусством. 10. В свободное
время Виктор увлекаеться с младшим братом английским языком. 11. Мои родные
всегда интересованы моей жизнью в Харькове, моей учёбой.

Անուղղակի խոսքը դարձել ուղղակի:

Նա զայրացած պատասխանեց ընկերներին,որ նախ ՝ ինքը պարտավոր չէ բացատրություններ տալ նրանց և երկրորդ՝ թույլ չի տա խառնվելու իր ընտանեկան գործերին։

նա զայրացած պատասխանեց ընկերներին.

-Նախ ես պարտավոր չեմ բացատրություններ տալ ձեզ, և երկրորդ՝ թույլ չեմ տա խառնվել իմ ընտանեկան գործերին։

Բժիշկն ասաց պրոֆեսորին,որ նա ժամանակին իրեն շատ ու շատ օգնել է խորհուրդներով, և ինքն այդ ամենի համար շնորհակալ է։

բժիշկն ասաց պրոֆեսորին.

-Դուք ժամանակին ինձ շատ ու շատ օգնել եք խորհուրդներով, և ես այդ ամենի համար շնորհակալ եմ։

Ֆրանսիայի Գեղարվեստի ակադեմիայի տնօրենը Գոգերին ուղղված նամակում գրում է,որ ինքը երբեք չի խրախուսի նրա արվեստը,որը չի հասկանում ,և որը զայրացնում է իրեն, քանի որ այն չափից ավելի հեղափոխական է։

ֆրամսիայի Գեղարվեստի ակադեմիայի տնօրենը Գոգերին ուղղված նամակում գրում է.«Ես երբեք չեմ խրախուսի Ձեր արվեստը,որը չեմ հասկանում,և որը զայրացնում է ինձ ,քանի որ այն չափից ավելի հեղափոխական է»։

Մի օր Մարտիրոս Սարյանը Խոստովանեց,որ եթե տարիներ առաջ իրեն բախտ վիճակվեր հանդիպելու Կոմիտասին,ինքը ծնկի կիջներ կհամբուրեր նրա աջն ու կասեր, որ իր պապերն անգամ նրա երգերն են երգել ։

-Եթե տարիներ առաջ ինձ բախտ վիճակվեր հանդիպելու Կոմիտասին,ես ծնկի կիջնեի կհամբուրեմ նրա աջն ու կասեի, որ իմ պապերն անգամ նրա երգերն են երգել,-մի օր խոստովանեց Մարտիրոս Սարյանը:

Ձա՛յն տուր, ով ծովակ, ինչո՞ւ լռում ես.
Ողբակից լինել չկամի՞ս դժբախտիս։
Շարժեցե՛ք, զեփյուռք, ալիքը վետ-վետ.
Խառնեք արտասուքս այս ջրերիս հետ։

Հայաստանի մեջ անցքերին վկա,
Սկզբից մինչ այժմ, խնդրեմ, ինձ ասա՛.
Մի՞թե միշտ այսպես կը մնա Հայաստան՝
Փշալից անապատ, երբեմն բուրաստան։

Մի՞թե միշտ այդպես ազգը խղճալի,
Կը լինի ծառա օտար իշխանի,
Մի՞թե Աստուծո աթոռի մոտին
Անարժան է հայն եւ հայի որդին։

Արդյոք գալո՞ւ է մի օր, ժամանակ,
Տեսնել Մասիսի գլխին մի դրոշակ,
Եվ ամեն կողմից պանդուխտ հայազգիք
Դիմել դեպ իրենց սիրուն հայրենիք։

Դժվար այդ. միայն, տեսուչըդ վերին,
Կենդանացրո՛ւ հայության հոգին,
Ծագի՛ր նոցա դու քո լոյս գիտության,
Որով իբր էակ նոքա բանական,
Կը ճանչեն մարդուս կյանքի խորհուրդը,
Կը լինին գործովք տիրոջ փառաբան։

Րաֆֆի.

Օգտակար հղումներ՝ SIMPLE PRESENT TENSE-grammar, Simple past tense exercise, PRESENT SIMPLE AND PRESENT CONTINUOUS EXERCISES, Past Indefinite, Simple present, Noun (Countable and Uncountable Nouns), MANY, MUCH, A/AN, SOME AND ANY, MKHITAR SEBASTATSI (essay), Pollution, Future Simple , Daily routine, Adjective, Art, People of art, Adjective, Irregular adjective, Nouns, Past continues vs past simple, Modal verb, Types of TV Shows, My Hobby, Passive voice, Present perfect, My favorite season, Monthly diagnostic test, Relative pronouns, Future simple, Mass media, Home, My Flat, Essay On Travelling.

We have changed many teachers since September, but now our teacher is friend Arpi, at first it was difficult with friend Arpi, but we got along. We learned about pollution, art, mass media, wrote various essays about our college, travel, my favorite hobby, my flat. We play video games, of course educational. Comrade Arpi explains new thems well, we pass the time and repeat.

1. Վերլուծել Արարատի մարզի բնական պայմանների առանձնահատկությունները:
2. Ի՞նչ ընդհանոր և տարբերիչ գծերով են բնութագրվում Վայոց ձորի և Արարատի մարզի գյուղատնտեսթյունը և արդյունաբերությունը:
3. Գնահատե՛ք Վայոց ձորի և Արարատի մարզերի տնտեսական զարգացման հնարավորություններն ու  հեռանկարները:
4. Առանձնացնել Արարատի և Վայոց ձորի մարզերում առկա բնապահպանական հիմնախնդիրները:
5. Ներկայացնել ձեր կողմից առաջարկվող որևէ մարզի ռազմավարական ծրագիր:

Պատասխաններ՝

1. Արարատի մարզի հարավարևմտյան եզրին զուգահեռ 6-13 կմ լայնությամբ ընկած է Արարատյան հարթավայրի հարավարևելյան մասը։ Հյուսիսում Երանոսի լեռնաշղթան է։ Հյուսիսային սահմանն անցնում է Ազատ և դրա վտակ Գողթ գետերով։ Տարածքի ամենացածր կետը Արաքսն է: Ամենաբարձր կետը Սպիտակասար լեռնագագաթն է՝ 3555մ.: Տարածքի միայն մոտ 30% հարթավայր: Մարզի խոշոր գետերն են Արաքսը, Հրազդանը, Ազատը, Վեդին։ Այս ամբողջ տարածքում նաև Արարատի մարզում կլիման ունի աճող գոտիականություն, որոնք հարթավայրային շրջաններից մինչև լեռնային շրջաններ իրար հաջորդում են հետևյալ հաջորդականությամբ ՝ չոր խիստ ցամաքային, չոր ցամաքային, չափավոր ցամաքային, բարեխառն, ցուրտ լեռնային, ձունամերձ: Արարատի մարզում միջին ջերմաստիճանը ցածրադիր և բարձր լեռնային շրջանների միջև տատանվում է +10 °C-ի և -2 °C-ի միջև։ Գարունն տևում է կարճատև: Ձմեռը ավելի տաք և արևոտ է լինում քան Արարատյան գոգավորությունում:  Մայիսի երկրորդ տասնօրյակից օդի ջերմաստիճանն անցնում է 15 °C-ից, սկսվում է չոր, հաճախ խորշակներով երկարատև ամառը, որը շարունակվում է մինչև սեպտեմբերի երկրորդ կեսը։ Ընդհանուր առմամբ Արարատի մարզն աչքի է ընկնում կլիմայի չորությամբ: Ընդհանուր առմամբ Արարատի մարզն աչքի է ընկնում կլիմայի չորությամբ: Գետերից միայն Արածո գետն է, որ իր ստորին հոսանքում անցնում է Հայաստանից դուրս։ Արածո գետի վրա՝ Զանգակատան ջրամբարն է:
2. Արարատի մարզը տնտեսապես ամենազարգացած մարզերից է, հատկապես զարգացած է գյուղատնտեսությունը: Առավել զարգացած է երկրագործությունը։Լեռնային վայրերում հատկապես զարգացած է անասնապահությունը։ Արարատի մարզի արդյունաբերությունում կարևոր տեղ ունի լեռնահանքային արդյունաբերությունը։Կան նաև հանքային ջրեր Արարատը և Վեդին։Մետաղական հանածոներ չկան։ Շատ զարգացած է սննդի արդյունաբերությունը։Գոյություն ունեն մի շարք գործարաններ, որոնք զբաղվում են մարզում արտադրված գյուղմթերքի վերամշակմամբ : Արարատի մարզը զբաղվում է նաև ալկոհոլային խմիչքների արտադրությամբ : Վայոց ձորի մարզում նույնպես զարգացած է գյուղատնտեսությունը,մարդիկ զբաղվում են անասնապահությամբ, թռչնաբուծությամբ,պտղաբուծությամբ, խաղողագործությամբ այտեղ է գտնվում Արենի գյուղը որը զբաղվում է գինեգործությամբ :
4. Մարզում ծրագրի իրականացման քաղաքականության գերակայություն են համարվում՝ անտառների վերականգնում, վերարտադրություն, անտառային ռեսուրսների պահպանությունը և կայուն օգտագործումը, հողերի դեգրադացիայի կանխում, անապատացմանը նպաստող անտրոպոգենգործոնների նվազեցում, բնական կերահանդակների կայուն կառավարում ևկենսաբազմազանության պահպանումը, ջրային ռեսուրսների արդյունավետ կառավարում և օգտագործումը, արդյունաբերական թափոնների և կենցաղային աղբի հեռացումը:

1. Քարտուղարուհին խնդրեց ինձ. 

-Մի՛ մտեք, որովհետև պետը զբաղված է, ու թեև նա կարող է չբարկանալ Ձեզ վրա, բայց ինձվրա հաստատ կբարկանա։

Քարտուղարուհին խնդրեց ինձ, որ  չմտնեմ, որովհետև պետը զբաղված է, ու թեև նա կարող էչբարկանալ ինձ վրա, բայր իր վրա հաստատ կբարկանա։

1. — Եթե դու թուղթն ապահով վերադարձնես ինձ ոչինչ չեմ անի քեզ, — ասաց ինձ Հովսեմաղան։

Հովսեփ աղան ասաց ինձ, որ եթե ես թուղթը ապահով վերադարձնեմ իրեն ինձ ոչինչ չի անի։

1. -Ես բարեկամներ չունեմ,- ասաց Բեթհովենը, և պետք է ապրեմ միայնակ ինքս ինձ հետ։

Բեթհովենն ասաց, որ ինքը բարեկամներ չունի և պետք է ապրի միայնակ ինքն իր հետ։

1. — Բնությունն իմ աշխարհն է ,և ես մտնում եմ այդ աշխարհը ինչպես իմ սեփական տունը, — ասում էր Մարտիրոս Սարյանը։

Մարտիրոս Սարյանն ասում էր, որ բնությունն իր աշխարհն է և ինքը մտնում է այդ աշխարհըինչպես իր սեփական տունը։

1. Մարդու տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած բնապահպանական հիմնախնդիրնետը:
2. Գաղափար կենսոլորտի մասին և կենսոլորտի բաղադրիչները:
3. Մուտացիաների դասակարգումը:
4. Քրոմոսոմային և գենային մուտացիաներ:
5. Բույսերի և կենդանիների սելեկցյա դրանց դերը մարդու կյանքում և բնության մեջ:

Պատասխաններ՝

1. Ամենաառաջին հիմնախնդիրը դա աղբահանության և աղբամշակության խնդիրներ է, քանի որ գրեթե ամեն օր տոննաներով աղբ է ավելանում, իսկ շատ ու շատ երկրներ չունեն աղբի մշակման և վերարտադրման գործարաններ։ Հենց այդ խնդրի պատճառով հիմա մարդկությունը կանգնել է կլիմայական շատ լուրջ խնդրի առաջ՝ Գլոբալ տաքացումներ, բոլորիս շատ ծանոթ է այս արտահայտությունը, քանի որ տարեց տարի տեսնում ենք եղանակի կտրուկ փոփոխությունը։ Հենց կոնկրետ Հայաստանում ձմեռը քիչ-քիչ վերանում է, հազարից մեկ կարող է ձյուն գալ, իսկ ամառներն այնպիսի շոգ է անում, որ մարդիկ ալարում են դուրս գալ տնից։ Չնայած հիմա աղբի խնդիրը տարբեր երկրներում կառավարության կողմից ստանում է իր լուծումները։ Ես կարծում եմ, որ այս խնդիրը կլուծվի այն ժամանակ, երբ մարդը գիտակցի, որ չի կարելի աղբը գցել գետնին, և երբ յուրաքանչյուր երկիր ունենա գործարաններ, որոնք կաշխատանեն վերամշակել աղբը և տալ նրան «երկրորդ կյանք»։ Ես և իմ ընտանիքը, մեր կողմից հնարավորինս ամեն ինչ անում է՝ մեր հնարավորությունների սահամանում։ Հուսանք այս ամենը շուտ կավարտվի և մարդկությունը կապրի մաքուր և անվտանգ միջավայրում։
2. Կենսոլորտը Երկրի թաղանթն է, որը բնակեցված է կենդանի օրգանիզմներով և գտնվում է նրանց ազդեցության տակ, նրանց կենսագործունեության առարկաներով զբաղված։ Կենսոլորտը Երկիր մոլորակի երկրաբանական թաղանթների այն հատվածն է, որը բնակեցված է կամ նախորդ դարաշրջաններում բնակեցված է եղել կենդանի օրգանիզմներով։ Կենսոլորտի ամբողջական ուսմունքը ստեղծել է ռուս կենսաերկրաքիմիկոս և փիլիսոփա Վ.Ի. Վերնադսկին։ Նա առաջին անգամ կենդանի մարմիններին հատկացրել է Երկիր մոլորակի կարևորագույն վերարտադրողական ուժի տեղը, հաշվի առնելով նրանց գործունեությունը ոչ միայն ներկայիս ժամանակում, այլև անցյալում։ Կենսոլորտի մասին Վերնադսկու ուսմունքում կենտրոնական տեղ է հատկացվում կենդանի նյութ հասկացողությանը : Կենդանի նյութը՝ կենդանի էակների ամբողջությունն է, որը կարելի է արտահայտել քանակապես՝ զանգվածի կամ էներգիայի միավորներով։ Կենդանի նյութի ընդհանուր զանգվածը կազմում է կենսոլորտի մի չնչին մասը, սակայն այն հզոր երկրաքիմիական և էներգիական գործոն է։ Կենդանի օրգանիզմները հանդես են գալիս մեր մոլորակի փոփոխություններն ու զարգացումն ուղղորդող գործոն։ Կենսոլորտն իր մեջ ներառում է ոչ միայն կենդանի օրգանիզմները և դրանց գոյության միջավայրը, այլև հանդիսանում է կյանքի գոյության արդյունք և դրա ածանցյալ։ Կենդանի նյութը վերափոխվում է և որոշակի ձևով կազմավորում կենսոլորտը։ Կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներից են բույսերը և կենդանիները: Մանրէները և սնկերը ևս կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներ են: Հղում

3.Մուտացիան գենոտիպի կայուն փոփոխությունն է որն իրականանում է արտաքին կամ ներքին միջավայրի ազդեցության տակ։ Մուտացիաները լինում են՝ ինքնաբուխ, առաջանում են ինքնաբերաբար օրգանիզմի ողջ կյանքի ընթացքում իր համար նորմալ շրջակա միջավայրի պայմանների դեպքում և աջակցված, գենոմի ժառանգվող փոփոխությունները, որոնք առաջանում են շրջակա միջավայրի ոչ բարենպաստ ազդեցության կամ արհեստական պայմաններում այս կամ այն մուտագեն ազդեցությունների արդյունքում։ Մուտացիաների առաջացմանը հանգեցնող հիմնական պրոցեսներն են՝ ԴՆԹ-ների կրկնապատկումը, ԴՆԹ-ների վերականգնման խախտումները:

Մուտացիաների դասակարգում

Գոյություն ունեն մուտացիաների մի քանի դասակարգումներ՝ ըստ տարբեր չափանիշների։

• հիպոմորֆ (փոփոխված ալլելները գործում են նույն ուղղությամբ, ինչ որ վայրի տեսակի ալլելները՝ սինթեզելով միայն ավելի քիչ քանակի սպիտակուցային նյութ), ամորֆ (մուտացիան նման է գենի գործառնության լրիվ կորստին),
• հակաամորֆ (մուտացիոն հատկանիշը փոխվում է, օրինակ եգիպտացորենի սերմերի կարմիր գույնը փոխվում է մոխրագույնի),
• նեոամորֆ։

Կարճ ասած՝

• գենոմային,
• քրոմոսոմային,
• գենային Հղում

4.Քրոմոսոմային մուտացիա

Սրա ժամանակ տեղի են ունենում առանձին քրոմոսոմների կառուցվածքի խոշոր փոփոխություներ։ Այդ դեպքում դիտվում է մեկ կամ մի քանի քրոմոսոմների գենետիկական նյութի կորուստ կամ կրկնապատկում , ինչպես նաև առանձին քրոմոսոմների հատվածների կողմնորոշման փոփոխություն, և գենետիկական նյութի տեղափոխություն մեկ քրոմոսոմից մյուսի վրա։ Գենային մակարդակով ԴՆԹ-ի սկզբնական կառուցվածքի փոփոխությունները մուտացիայի ազդեցության տակ նվազ նշանակալից են, քան քրոմոսոմային մուտացիաների դեքում, սակայն գենային մուտացիաերը առավել հաճախ են հանդիպում։ Գենային մուտացիա —

Գենային մուտացիան կայուն ​​փոփոխություն է ԴՆԹ-ի հաջորդականության մեջ, որը կազմում է գենը: Այսպիսի մուտացիանները կարող են ազդել ԴՆԹ-ի մեկ կառուցվածքային տարրից մինչև մի շարք գեներ պարունակող քրոմոսոմի մի մեծ հատվածի վրա։ Առանձացնում գենային մուտացիաների երկու տեսակ

1. Գենետիկ մուտացիանները ժառանգում են ծնողներից և պահպանվում են օրգանիզմի բոլոր բջիջներում մարդու աբողջ կյանքի ընդհացքում։
2. Սոմատիկ մուտացիաները տեղի են ունենում մարդու կյանքի որոշակի փուլում և ազդում են միայն որոշ բջիջների վրա, ոչ թե մարմնի բոլոր բջիջների վրա: Նման փոփոխությունները կարող են առաջանալ շրջակա միջավայրի գործոնների ազդեցության հետևանքով, ինչպիսիք են արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումը կամ բջիջների բաժանման ժամանակ ԴՆԹ-ի պատճենման սխալը: Այսպես ձեռք բերված մուտացիաները չեն փոխանցվում սերունդներին:

5. Սելեկցիա գիտություն է, որը զբաղվում է տարբեր օրգանիզմների, բնության մեջ գոյություն ունեցող տեսակների բարելավմամբ և կենդանիների նոր ցեղատեսակների, բույսերի նոր սորտերի և բակտերիաների նոր շտամների ստեղծմամբ։
Սելեկցիան մշակում է բույսերի և կենդանիների ժառանգական հատկանիշների վրա ներգործելու եղանակներ՝ մարդու համար այն անհրաժեշտ ուղղությամբ փոփոխելու նպատակով։
Սելեկցիայում կիրառվող հիմնական մեթոդներն են. ընտրությունը, խաչասերումը, մուտագենեզը և այլն։ Բուծվել են արժեքավոր բարձր մթերատու տավարի ցեղեր։ Թռչնաբուծությունում ստացվել են գծեր, որոնք օգտագործվում են մսատու և ձվատու վաղահաս հիբրիդների ստեղծման համար։ Բույսերի սելեկցիայի հիմնական մեթոդներն են ընտրությունը, հիբրիդացումը և հետերոզիսը։ Ընտրությունը լինում է զանգվածային և անհատական։ Հղում

• Ներկայացնել 6-րդ դարում Հայաստանում կարեւոր իրադարձությունները։
• Վերլուծիր Հուստինիանոս Ա-ի վարած քաղաքականությունը Հայաստանի եւ հայերի նկատմամբ։
• Համեմատիր Արեւելյան, Արեւմտյան Հայաստանում տեղի ունեցող իրադարձությունները։
• Ներկայացնել օտար տիրապետությունների վարած քաղաքականության հիմնական ուղղությունները։
• Ներկայացնել 7-րդ դարում Հայաստանում տեղի ունեցող կարեւոր իրադարձությունները։
• Վերլուծիր 652թ․-ի հայ-արաբական պայմանագիրը։

6-րդ դարում Հայաստանը շարունակում էր մնալ Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միջև։ Եվ Արևմտյան, և Արևելյան Հայաստանում օտար նվաճողները փորձում էին թուլացնել դեռևս պահպանված հայ նախարարներին և ձուլել հայ ժողովրդին: Արևմտյան Հայաստանում, 539 թվականին, հայերը ապստամբություններ բարձրացրեցին նրաց դեմ։ Իսկ 571–572 թթ.՝ Արևելյան: Ապստամբությունները հաջողություն ունեցան, սակայն այն ոչինչ չտվեց հայ ժողովրդին: 591 թ. Հայաստանը նոր առանձնացման ենթարկվեց:

Հուստինիանոս Ա-ն վարում էր բյուզանդական կենտրոնական իշխանության ամրապնդման և  հայկական իշխանությունները թուլացնելու քաղաքականություն: Նա առաջին հերթին նոր բաժանումներ կատարեց Արևմտյան Հայաստանում, ստեղծեց չորս նահանգներ՝ Առաջին, Երկրորդ, Երրորդ և Չորրորդ Հայքեր, նշանակեց բյուզանդացի կառավարիչների: Հայ իշխաններին թուլացնելու նպատակով փոխեց ժառանգության փոխանցման կարգը՝ ժառանգելու իրավունք տալով նաև աղջիկներին,: Բարձրացրեց հարկերը: Ճնշեց իր դեմ բարձրացված ապստամբությունը՝ պատանդ վերցնելով ապստամբության ղեկավար Արտավան Արշակունուն: Հուստինիանոսի վարած քաղաքականության մեջ Հայաստանի համար դրականը այն էր, որ նա վերականգնում էր հայկական քաղաքները:

Եվ Արևելյան, և Արևմտյան Հայաստանում, կային բազմաթիվ պատերազմական և դժգոհություն արտահայտող իրավիճակներ: Արևմտյան Հայաստանում, կային ինքնուրույն հայկական իշխանություններ, Հուստինիանոս Առաջինը, բազմաթիվ միջոցառումներ իրականացրեց հայերի քիչ թե շատ ինքնուրույնությունը վերացնելու համար: Արևելյան Հայաստանում, Վարդ Պատրիկի օրոք, հայոց կաթողիկոս Բաբգեն Ա-ն, գումարեց եկեղեցական ժողով, որով ուղենշվեց հայ եկեղեցու դավանաբանական ինքնուրույնությունը: Հայաստանում մարզպան նշանակվեց պարսիկ Սուրենը, ում օրոք ավելի ծանրացան հարկերն ու տուրքերը, սաստկացան կրոնական հալածանքները, իմ կարծիքով պարսիկ Սուրենն ու Հուստինիանոս Ա-ն և նրանց վարած քաղաքականությունները ունեին որոշակի նմանություններ, երկուսի օրոք էլ շատ բաներ բարդացան:

Բյուզանդիան, և Պարսկաստանը, վարում էին Հայաստանը թուլացնելու քաղաքականություն, որը հետևում էր մի նպատակի՝  ամրապնդել իրենց կենտրոնական իշխանությունը:  Նրանք սահմանափակում էին հայ իշխանների իրավունքները, փորձում իրենց կրոնը պարտադրել, հայկական զորքը օգտագործում էին իրենց թշնամիների դեմ կռվի ժամանակ:

7-րդ դարում Մերձավոր Արևելքում ասպարեզ իջավ նոր տերություն՝ Արաբական Խալիֆայությունը 640-թվակին արաբները ներխուժեցին Հայաստան, հոկտեմբերի վեցին գրավեցԻՆ Դվինը, 642-643թվականին արաբները սկսեցին երկրորդ արշավանքը,բայց հայերը Կոգովիտ գավառում պարտության մատնեցին արաբներին, 650 թվականին արաբները երրորդ անգամ արշավեցին Հայաստան, 652թվականին կնքվեց հաշտության պայմանագիր, որով Հայստանը ընդունում էր արաբների գերիշխանությունը,սակայն երեք տարով ազատվում էր հարկերից, որից հետո հարկի չափը որոշելու էին իրենք հայերը, Հայաստանին թույլատրվում էր պահել տասնհինգ հազար այրուձի՝ խալիֆայության ծախսերով, Արաբնեռրը պարտավորվում էին պահել հայերի սահմաննները օտարազգի հարձակումններից , Պահպանվում էին հայ նախարարների իրավունքները, Հայ-արաբական պայմանագիրը անհանգստացրեց բյուզանդիաին և նրանք անցան հարձակման, ցավոք արաբները անտեսելով հաշտության պայմանագիրը թալան ու ավերվածություններ իրականացրեցին Հայաստանում:

Pagina 52 ejercicio 3

1. Andalucía esta en el sur España.
2. En los patios andaluces hay plantas y flores.
3. En el norte de España muchas casas son de piedra con gruesos muros.
4. En la costa mediterránea hay muchas viviendas destinadas al turismo.
5. En las ciudades mucha gente encuentra bloques de pisos y apartamentos.

ejercicio 2

• 1-D
• 2-A
• 3-C
• 4-B

1. — Այսպիսի երջանկության ես երբեք չեմ հանդիպել իմ կյամքում, — խոստովանեց Գարեգինը: Գարեգինը խոստովանեց, որ այդպիսի երջանկության ինքը երբեք չի հանդիպել իր կյանքում:

2. Դերասանը ասաց. — Ես ստանձնեցի այդ դերը որպեսզի բեմից ասեմ այն ինչ չեմ ասել կյանքում: Դերասան ասաց, որ ինքը ստանձնեց այդ դերը, որպեսզի բեմից ասի այն ինչ չի ասել իր կյանքում:

3. Ասատուրն ասաց. -Բագրա՛տ վաղուց էի քեզ փնտրում, որովհետև համոզված էի, որ դու ինձ համար կանես այն, ինչ պատանեկան տարիների բարեկամությունն է պարտադրում: Ասատուրն ասաց Բագրատին, որ վաղուց էր նրան փնտրում, որովհետև համոզված էր, որ իր համար կանի այն ինչ պատանեկան տարիների բարեկամությունն է պարտադրում:

4. Օտարազգի մի գիտնական խոստովանեց. — Վախենում էի, թե Հայաստանում կհանդիպեմ մի հինավուրձ երկրի ծերացած ժողովրդի, բայց օր օրի համոզվում եմ, որ այս հնադարյան հողի վրա ապրում է կենսունկա մի ժողովուրդ:

Օտարազգի մի գիտնական խոստովանեց, որ ինքը վախենում է, թե Հայաստանում կհանդիպի մի հինավուրձ երկրի ծերացած ժողովրդին, բայց օր օրի համոզվում է, որ այս հնադարյան հողի վրա ապրում է կենսունկա մի ժողովուրդ:

5. Իսրայելն ասաց որդուն. — Հրաշքի չպիտի սպասենք մենք մեր ձեռքով պիտի փրկվենք, իսկ եթե մեռնենք՝ միայն հերոսի մահով:

Իսրայելն ասաց որդուն, որ հրաշքի չպիտի սպասեն, իրենց ձեռքով պիտի փրկվեն, իսկ եթե մեռնեն միայն հերոսի մահով: