Ո՜հ, խուրձ մը վարս, եդեմ մը շունչ՝ Շրջազգեստ մը շրջեց իմ շուրջ։
Ես ուզեցի լոկ ու մինակ Սրտակցիլ ջինջ վըտակին հետ, Հիշատակի չունի նա հետ, Սիրտ մորո մինչ սուզիմ հատակ, Գտնեմ զիս հոն տժգույն, հստակ, Գաղտնիք մը ունի-այն՝ անթիվ վետ։
Եթեր մը տրոփ սրտի լսեցի, Հծծեց.- «կուզե՞ս սիրտ, եկ ինծի»։
Ես ուզեցի սիրել զեփյուռ, Որ երկնքեն թռչի բեկբեկ, Նա չը սիրեր խոցել երբեք, Հոգի մ՛որո գաղտնիքն է բույր, Գիտե շոյել երազներ բյուր, Երկնի բույրն հուշ կածե առ հեք։
Ես ուզեցի քընարով մի ՛Լոկ սիրել հոս, հոս դալկահար, Պաշտել, գրկել միայն քընար, Սիրող էակ ճանչել զանի, Ըստ իմ քըմաց լարել աղի, Եվ սրտակցիլ սիրողաբար։
Նե մոտեցավ հուշիկ, ըսավ. — «Քնարդ է ցուրտ սիրտ, ու սերըդ՝ ցավ»:
Թոթվեց թևերն հոգիս մոլար, Ճանչեց ըզնե՝ գեղ ու կրակ, Սիրտն անապակ, ինչպես վտակ, Անմեղ, ինչպես սյուք դալկահար, Հավատարիմ՝ ինչպես քնար, Հրաժեշտ տըվավ կյանքի մենակ։
Բույլ մը նայվածք, փունջ մը ժըպիտ՝ Քուրա մը խոսք դյութեց իմ սիրտ։
Պետրոս Աբրահամի Դուրյան (Զըմպայան) հայ բանաստեղծ, դրամատուրգ։
Մանկություն և կրթություն
Ծնվել է 1851 թվականի մայիսի 20-ին Կոստանդնոպոլսի Սկյուտար շրջանի Նոր թաղում (Ենի մահալե) երկաթագործի ընտանիքում։ Մանկության և պատանեկության տարիներն անցել են բավականին աղքատ պայմաններում։
Ընտանիք
Դուրյանի Հայրը՝ Աբրահամը, եղել է դարբին։ Քանի դեռ ընտանիքը սակավանդամ էր, հայրը կարողացավ խնայողություններ անել, գնեց երկհարկանի փայտաշեն մի տուն։ Բայց 1850-ական թվականների վերջերից վիճակը փոխվեց։ Եվրոպան Պոլիս էր արտահանում էժան ապրանքներ։ Երկաթագործի պատրաստած իրերը այլևս չէին սպառվում։ Ընտանիքի կարիքները հոգալու համար հայրը ստիպված էր սենյակները վարձով տալ։
Մայրը՝ Արուսյակ դեռ օրիորդ, կորցրել էր քույրերին և եղբայրներին, հետագայում՝ երկու աղջկան (2 տարեկան և 6 տարեկան) և երկու տղային։ Պետիկը (այսպես էին տնեցիները դիմում Պետրոս Դուրյանին) մոր հետ շատ էր կապված, նրանից գրեթե անբաժան էր։
1857 թվականին` 6 տարեկան հասակում Դուրյանը դարձել է Սկյուտարի ճեմարանի ձրիավարժ աշակերտ։ Ճեմարանում ուսումնառության առաջին տարիներին աչքի չի ընկել առաջադիմությամբ։ Ճեմարանական Դուրյանի գրական հետաքրքրությունները եղել են բազմակողմանի։ Ճեմարանական տարիներին հեղինակել է տաղեր, թատերախաղեր, կատարել թարգմանություններ։
Սկյուտարի ճեմարանը Դուրյանն ավարտել է 1867 թվականին։
Ճեմարանն ավարտելուց հետո՝ ծնողները նրան տեղավորում են աշխատանքի։ Դուրյանը դառնում է սեղանավոր Մարտիկ աղայի գրագիրը։ Իննամսյա ծառայությունից հետո Դուրյանը թողել է խանութը, փորձել է զբաղվել հասարակական գործունեությամբ։
Գաբրիել քահանա Խանճյանի նորաբաց վարժարանում անվճար հայերեն է դասավանդել բարձր դասարանների աշակերտներին։
Կարիքի մեջ գտնվող ընտանիքին օգնելու համար պատանին փորձում էր հարմար աշխատանք գտնել։ Լինում է դեղագործի աշակերտ, խմբագրատան քարտուղար, տնային ուսուցիչ, դերասան։ Բայց այդ զբաղմունքներից ոչ մեկը նրա սրտով չէր։ Նա շատ էր տանջվում, որ ծնողներին չի կարողանում օգտակար լինել։
Երիտասարդ Դուրյանը Հակոբ Վարդովյանի «Թատրոն օսմանիեին» առաջարկում է բեմադրել իր «Վարդ և Շուշան» թատերախաղը։ 1869 թվականին առաջին անգամ բեմադրվել է այս ներկայացումը։
Դուրյանը դարձել է Որդիկ բեյի տնային ուսուցիչը։
Որդիկ բեյը կրճատել է նրա ամսական աշխատավարձը, և Դուրյանը թողել է աշխատանքը։
Կարիքը ստիպում է նրան դառնալ դերասան, ընդունվել Վարդովյանի թատերախումբը։ «Սկյուտարի սոխակ» բեմական գործունեությունը կարճ է տևել։ «Թատրոն օսմանիեի» տնօրեն Հակոբ Վարդովյանը Դուրյանի հետ վատ է վարվում, և նա ստիպված թողնում է թատրոնը։ Դուրյանը նորից մնում է անգործ և ամբողջովին նվիրվում գրական աշխատություններին։
Անապահով տնտեսական վիճակը և անընդհատ աշխատանքը քայքայեցին Դուրյանի առողջությունն ամբողջովին։
Դուրյանն արդեն անկողնային հիվանդ էր հիվանդացել էր թոքախտով։ Պետրոս Դուրյանը մահացել է 1872 թվականի հունվարի 21-ին, 21 տարեկան հասակում։ Նրա մահից հետո լույս է տեսել նրա առաջին գիրքը, իր ընկերների ջանքերով։
